Neem beschermingsmaatregelen om longschade door kwartsstof te voorkomen

Bij arbeiders die kwartscomposiet bewerkten, is ongeneeslijke stoflong vastgesteld. Gealarmeerde artsen vroegen al om een verbod op het materiaal in Europa.

Waarover gaat het precies? En voor wie is dit belangrijk?

Kwartsstof

Kwartscomposiet wordt gemaakt door vermalen steen te binden met harsen en pigment. Het bevat tot meer dan 90 procent kwarts, terwijl dat bij graniet maar 30 procent en bij marmer 3 procent is. En net dat kwarts creëert het gezondheidsprobleem.

Als je in materialen met kwarts gaat boren, zagen of slijpen, komen er kwartsstofdeeltjes vrij die als ze ingeademd worden diep in de longen dringen en daar schade aanrichten.
Het gaat niet alleen om het bewerken van kwartscomposiet. Ook bij zagen en slijpen van natuursteen, baksteen, dakpannen, boordstenen, tegels,… kan kwartsstof vrijkomen.

Preventieve maatregelen

De gevaren van kwartsstof zijn al langer gekend. Er is een Europese richtlijn (2017/2398) en Belgische regelgeving (KB 12.01.2020) die stellen dat er voldoende bewijs is dat kwartsstof kankerverwekkend is en dat voorzichtigheid geboden is voor iedereen die hieraan blootgesteld wordt.

De regelgeving verplicht de werkgever om voor alle werkzaamheden waarbij kwartsstof vrijkomt, beschermingsmaatregelen te nemen. Dat wil zeggen: er moet stofafzuiging zijn of je moet slijpen met watertoevoer, en je moet tegelijkertijd een beschermend FFP3-masker dragen, of bij intensieve blootstelling, een half- of volgelaatsmasker.

Vanaf wanneer je maatregelen moet nemen, is ook vastgelegd. De werkgever moet ervoor zorgen dat de blootstelling aan schadelijk stof, zoals kwartsstof, onder een vastgestelde hoeveelheid blijft.

In de codex zijn daarvoor grenswaarden (gerekend over 8 uur) vastgelegd (Boek VI - Titel 1: chemische agentia):

• voor kwartsstof bedraagt de grenswaarde 0,05mg/m³ (tot 1 september 2025 was dat 0,100 mg/m³);
• voor cristobaliet bedraagt de grenswaarde ook 0,05 mg/m³.
  

Het sectorfonds voor de bouw Constructiv heeft een aantal nuttige publicaties hierover ontwikkeld, waaronder preventie- en toolboxfiches. Die vind je op de site ‘Building your learning’

Bij het bewerken van composietsteen, dat 70 tot 95% kwartsstof bevat - veel hoger dan in andere materialen – stelt Constructiv extra, specifieke preventiemaatregelen voor:

• Draag een extra persoonlijke ademhalingsbescherming
  Aangezien de restconcentratie na bijvoorbeeld watertoevoer nog altijd hoog is, is het eerder aan te raden om een half- of volgelaatsmasker met filters te dragen dan een wegwerpmasker (FFP3).
• Beperk de blootstelling in tijdsduur
  De slijpwerkzaamheden worden het best uitgevoerd in een aparte werkruimte, los van de andere werkzaamheden.
• Maak gebruik maken van een computergestuurde machine die in een ruimte staat die afgesloten kan worden tijdens de slijpwerkzaamheden en waarvan het bedieningspaneel buiten deze afgesloten zone staat
• Zorg ervoor dat materialen vooraf zoveel mogelijk op maat worden geleverd. Hoe minder er op de werf nog gezaagd, geslepen of aangepast moet worden, hoe minder kwartsstof er vrijkomt.
  

Samengevat

Er gelden strenge regels voor de blootstelling aan kwartsstof

Er zijn voldoende preventieve maatregelen mogelijk: stofafzuigingssystemen of waternevelsystemen (collectieve bescherming), én tegelijkertijd beschermende maskers zoals FFP3-maskers of maskers met een P3-filter (persoonlijke bescherming)

Voor info en advies kunnen bedrijven terecht bij de sectorfondsen Constructiv (bouw) en Woodwize (hout en stoffering), en bij de Externe Diensten voor Preventie en Bescherming op het werk.