Hoe kunnen we de veiligheid van wegarbeiders verhogen?
Gepubliceerd op: 23/06/2025Vias institute publiceert studie in opdracht van Agentschap Wegen en Verkeer
De meeste wegenwerken verstoren de normale gang van het verkeer en hebben mogelijk een impact op de verkeersveiligheid als gevolg. De uitzonderlijke situatie houdt risico’s in voor zowel de weggebruikers als voor de wegarbeiders. Het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) wenste te onderzoeken welke bijkomende maatregelen genomen kunnen worden om de veiligheid van wegarbeiders te verhogen, zonder de veiligheid van de weggebruikers in het gedrang te brengen en zonder disproportionele gevolgen voor de verkeersdoorstroming. Het belang van dat laatste mag niet onderschat worden aangezien de meeste aan wegenwerken gerelateerde ongevallen plaatsvinden in de file die erdoor ontstaat.
Zowel het aantal letselongevallen bij wegenwerken als het aandeel daarvan op het totaal aantal letselongevallen in Vlaanderen blijft de laatste jaren min of meer constant.
Drie soorten werfafbakening
Vias institute voerde in opdracht van AWV de evaluatiestudie ‘veiligheid op werven’ uit en onderzocht drie soorten werfafbakening op autosnelwegen voor verschillende soorten werven.
Het doel van de studie was om de effecten van deze veiligheidsmaatregelen – zoals de impact op de werkomstandigheden, de kosten voor de bebakening en signalisatie en de congestiekosten – in kaart te brengen. Daarbij interviewden onderzoekers van Vias institute zowel arbeiders als werfleiders en observeerden ze verschillende fasen van de werf, van opstart tot afbouw. In totaal werden er in de zomer van 2022 vier wegenwerken geëvalueerd op de E40, R0, E403 en E314.
Bij sommige van deze werven werd de afbakening anders aangepakt dan gebruikelijk zodat de drie soorten werfafbakening geëvalueerd konden worden. De wegenwerken op de E40 ter hoogte van Bertem werden bijvoorbeeld beschermd door een dubbele rij bakens met daartussen een rijstrookbrede veiligheidszone.
De studie maakte daarnaast gebruik van verschillende andere gegevensbronnen zoals verkeersgegevens, camerabeelden, snelheidsmetingen, inspectieverslagen van verkeersveiligheidsauditeurs, de Minder Hinder-tool… Deze brede variëteit aan kwantitatieve en kwalitatieve gegevens vormden samen een complexe puzzel die resulteerde in een afwegingskader voor de werfafbakening.
Resultaten
Uit de studie bleek dat een afbakening met bakens en een smalle veiligheidszone (0,5m breed) vanuit verkeersveiligheidsoogpunt niet wenselijk is. Er werd ook vastgesteld dat er in de praktijk vaak bijna niets overblijft van de smalle veiligheidszone (linkerafbeelding). Van de drie scenario’s, hield de plaatsing van deze bebakening bovendien het meeste risico in.
Een afbakening met bakens en een rijstrookbrede veiligheidszone biedt een goede bescherming aan de wegarbeiders en biedt bovendien enige flexibiliteit op het vlak van het doorlaten van hulpdiensten en bevoorrading van de werf. Een tweede rij bakens om de veiligheidszone aan de werfzijde af te bakenen bleek echter niet praktisch en leverde een verwarrend wegbeeld op (middelste foto).
Een tijdelijke afschermende constructie biedt de beste bescherming voor de wegarbeiders. Ook tijdens het plaatsen ervan zijn de arbeiders doorgaans goed beschermd (rechtse foto). Bij kortdurende werven kan het plaatsen van een tijdelijke afschermende constructie buitenproportioneel zijn. In dit geval moet aangetoond worden of een losstaande bebakening de werkzone voldoende kan beveiligen.
Nieuw dienstorder
Deze studie vormde mee de basis voor een nieuw dienstorder met als titel ‘Werfsignalisatie: bijkomende maatregelen om de veiligheid ter hoogte van de werf te bevorderen’ (Dienstorder MOW/AWV/2024/08). Dit dienstorder voorziet in een aantal aanvullende maatregelen voor werken van eerste categorie boven op de bestaande regelgeving en richtlijnen inzake de werfsignalisatie.
Het dienstorder biedt de mogelijkheid om gemotiveerd af te wijken van het basisscenario. Iedere werf is immers anders, waardoor enige flexibiliteit nodig is om te kunnen kiezen voor het optimale beveiligingsscenario. De maatregelen om de wegarbeiders beter te beschermen kunnen de signalisatiekosten evenwel aanzienlijk verhogen.
Geïnteresseerd in de volledige studie? Die is te vinden op de website van Vias institute.
