Reactie Bouwunie op Pano-reportage over bouwprocedures

De recente Pano-reportage van VRT NWS toont haarscherp waar het wringt: steeds meer bouwprojecten – groot én klein – lopen vast in een kluwen van bezwaren, beroepsprocedures en logge vergunningsprocessen. Dat vertraagt niet alleen de realisatie van broodnodige woningen, maar hindert ook belangrijke maatschappelijke doelen zoals de bouwshift, de renovatiegolf en infrastructuurwerken.

Rechtszeker en doeltreffend vergunningenbeleid is cruciaal

De bouwsector speelt een sleutelrol in het aanpakken van de grote ruimtelijke uitdagingen van vandaag en morgen. Daarvoor zijn vlotte, rechtszekere en robuuste vergunningsprocedures onmisbaar. Maar zoals de Pano-reportage pijnlijk duidelijk maakt, loopt het daar vandaag vaak spaak. Beroepsprocedures zorgen voor kostbare vertragingen, zelfs bij relatief bescheiden projecten, zoals appartementsgebouwen in bestaande woonkernen.

De lage drempel om beroep aan te tekenen leidt tot tijdverlies, hoge kosten en veel frustratie. Argumenten van bezwaarmakers blijken in de praktijk vaak weinig steek te houden en zijn dikwijls terug te brengen tot emotionele of NIMBY-reacties (Not In My Backyard). Toch kunnen ze bouwprojecten maanden- of jarenlang tegenhouden.

Complexiteit wordt misbruikt

Niet alleen de beroepsprocedures zelf, maar ook de steeds complexere aanvraagprocedures vormen een hinderpaal. De hoeveelheid vereiste studies, de detailgraad van dossiers, en het gebrek aan uniformiteit in lokale regelgeving maken het vergunningstraject omslachtig en duur – vaak zonder proportionele meerwaarde. Die complexiteit wordt door tegenstanders handig ingezet om projecten juridisch aan te vechten of te vertragen.

Dat is problematisch, zeker in het licht van de woonnood in Vlaanderen. Verdichting is noodzakelijk als we de resterende open ruimte willen vrijwaren. Maar verdichten betekent ook dichter bij elkaar wonen, wat lokaal vaak op weerstand stuit. “Mensen staan er te weinig bij stil dat verdichting net essentieel is om onze open en groene ruimte te beschermen,” aldus Jean-Pierre Waeytens, gedelegeerd bestuurder van Bouwunie.

Concrete oplossingen van de sector

De bouwsector heeft een reeks concrete voorstellen geformuleerd om de vergunningsknoop te ontwarren (Info). Er moet gewerkt worden aan snellere, duidelijkere en eerlijkere procedures. Daarbij is het belangrijk dat enkel personen die persoonlijk en rechtstreeks getroffen worden door een project, beroep kunnen aantekenen. De beoordeling van bezwaren moet ook het evenwicht tussen individueel belang en algemeen belang in rekening brengen. Wie onterecht een procedure misbruikt om een project te vertragen of te blokkeren, moet ook aansprakelijk kunnen worden gesteld voor de schade die daardoor ontstaat.

Daarnaast pleit Bouwunie voor meer uniforme regelgeving op lokaal en gewestelijk niveau, en voor een afstemming van adviezen tussen betrokken instanties, zodat tegenstrijdige signalen bouwheren niet langer nodeloos afremmen. Ook de inhoudelijke opbouw van de aanvraag zelf moet eenvoudiger en efficiënter worden, met minder administratieve ballast.

Samen aan de slag

Bouwunie is tevreden dat de Vlaamse regering het probleem erkent en experten en sectorvertegenwoordigers samenbrengt om tot oplossingen te komen. De bouwsector werkt daar actief aan mee. “We hebben tegen 2050 nood aan minstens 450.000 extra, betaalbare woningen. Daarvoor is een versnelling noodzakelijk, en dat kan alleen met een doeltreffend, eerlijk en werkbaar vergunningskader,” besluit Waeytens.