Elke druppel telt: de Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening Hemelwater

Laatst bijgewerkt: 05/09/2025

Grotere regenwaterputten en hemelwater maximaal op eigen terrein houden: het zijn enkele van de vele maatregelen waarmee Vlaanderen zich beter wil wapenen tegen de droogte en mensen thuis over voldoende water wil laten beschikken. Opvallend: ook het openbaar domein ontspringt niet langer de dans.

De Vlaamse Regering keurde op 10 februari 2023 een aangescherpte hemelwaterverordening goed. Op 25 juni 2025 werd het vernieuwd technisch achtergronddocument versie 1.2 goedgekeurd. Daarin wordt de GSV verduidelijkt en gekaderd. De GSV blijft steeds leidend indien verschillende interpretaties mogelijk zijn.

De aangepaste versie van het achtergronddocument zorgt alvast voor meer duidelijkheid maar er blijven nog een aantal pijnpunten in de GSV zitten die een aanpassing ervan noodzakelijk maken. Het principe om hemelwater maximaal op eigen terrein te houden is goed, maar hoe je dat doet, is voor elk dossier op maat uit te werken. Elke situatie is immers anders. Een sterk hellend terrein, hoge grondwaterstanden, kleigronden of een erg beperkte oppervlakte... het zijn maar enkele voorbeelden van elementen die ervoor zorgen dat een uniforme aanpak vaak moeilijk te realiseren is. We zijn vragende partij en ondernemen hiervoor de nodige actie.

Ondertussen blijft de huidige regelgeving wel van toepassing. Hierna daarom een overzicht van de voornaamste bepalingen uit de GSV Hemelwater en verderop de link naar het herzien technisch achtergronddocument.

Grotere regenwaterputten

De verplichte volumes voor regenwaterputten worden doordacht opgetrokken. Wie vandaag bouwt of grondig verbouwt, moest tot op heden een regenwaterput van 5.000 liter laten steken, ongeacht de dakoppervlakte. Daar komt nu verandering in. 5.000 liter blijft het minimum. Is de dakoppervlakte groter dan 80 m², dan moet de regenwaterput minstens 7.500 liter groot zijn. Wanneer het dak meer dan 120 m² beslaat, dan is een put van 10.000 liter verplicht. Dat water moet dan weer verplicht gebruikt worden voor het doorspoelen van het toilet, als poetswater of voor de wasmachine.

Ook het openbaar domein

De verordening gaat uit van het principe ‘elke druppel telt’. De infiltratie- en buffervolumes worden dus hoger. De verordening is nu ook voor het openbaar domein van toepassing. Straten, wegen en pleinen moeten dus ook voldoen aan de verordening.

De nieuwe regelgeving betekent niet dat elke oprit in Vlaanderen uitgebroken moet worden of een groot deel van de regenwaterputten plots te klein zou zijn. De nieuwe regels gelden enkel voor nieuwe projecten zoals nieuwbouw, grondige verbouwingen of ingrepen aan de afval- én hemelwatervoorziening”.

De nieuwe hemelwaterverordening is voor particulieren sinds 2 oktober 2023 van toepassing. Het openbaar domein moet sinds januari 2025 aan de regelgeving in de GSV voldoen.

Belangrijkste wijzigingen

  • Het optrekken van de minimale volumes van hemelwaterputten
  • De verplichting tot plaatsing van een hemelwaterput bij verbouwing of uitbreiding aan bestaande gebouwen
  • De verplichting om het opgevangen hemelwater maximaal te gebruiken voor toepassingen waar geen drinkwaterkwaliteit voor nodig is, waaronder toiletspoeling, kuiswater, wasmachine en buitengebruik.
  • Een groter buffervolume en infiltratieoppervlakte van de verplichte infiltratievoorziening
  • Een groter buffervolume voor grote verharde oppervlakten, wanneer om technische redenen geen infiltratievoorziening kan aangelegd worden.
  • De mogelijkheid om verplichtingen met betrekking tot hemelwater collectief op te nemen.

Hierbij nemen, conform de eerste pijler van de Blue Deal, ook overheden de handschoen op en geven ze het goede voorbeeld. Bijgevolg is deze verordening ook van toepassing op het openbaar domein.

Auteur: Vlario

Info m.b.t. de verschillende opties voor bovengrondse infiltratiesystemen

Er zijn verschillende bovengrondse infiltratiesystemen mogelijk: Infiltratiekom, infiltratiebekken, wadi, infiltratiegracht of een swale.
Het belangrijkste verschil tussen de systemen is de diepte en de opbouw. U krijgt een duidelijk overzicht in het webinar en in het technisch achtergronddocument (links hiernaar vindt u onderaan deze pagina).

In geval er geen noodoverloop is toegelaten/mogelijk is in het bovengronds infiltratiesysteem, mag je het volledige volume van de kom in rekening nemen tot aan rand met maaiveld. In de provincie Vlaams-Brabant is men altijd verplicht om zonder noodoverloop te werken.
In deze gevallen wordt de infiltratievoorziening vergroot met een extra hoogte van 30 cm tot aan het maaiveld.
Je voorziet dan best wel een terugslagklep op de aanvoer als die in de helling/rand van de kom zou uitkomen, dit om te vermijden dat het afvoerstelsel naar de infiltratiekom zich ook stroomopwaarts zou vullen. Een andere oplossing is het water vanaf de maaiveldrand te laten inlopen.
Een en ander zal hierbij natuurlijk afhangen van de niveaus van het terrein en de niveaus van de ondergrondse hemelwaterafvoeren naar de put en aansluitend het infiltratiebekken.

Weet dat je in principe altijd de regelgeving moet volgen, maar dat afwijkingen kunnen aangevraagd worden mits geldige motivering en evt. bijhorende berekening(en). Een hoge grondwaterstand, een kleibodem, een hellend terrein enz. ... kunnen bij voorbeeld redenen zijn om een afwijking te vragen. De vergunningverlenende overheid beslist echter voor elk dossier apart of deze afwijking kan worden toegestaan. Een overleg voor het indienen van de omgevingsvergunning kan nuttig zijn om de redenen voor een afwijkende vraag te kaderen.

Meer info

Bouwunie heeft een webinar waarin Vlario de regelgeving van de hemelwaterverordening toelicht. Buildwise geeft meer uitleg over de praktische technische uitvoering van infiltratievelden en binneninstallaties.
Je kan het webinar hier herbekijken: Webinar over de hemelwaterverordening. De presentaties vind je onderaan de pagina (download Files).

Nog meer info over de GSVH vind je hier:

Files

Buildwise over de Hemelwaterverordening [pdf, 3.40 MB]
Vlario over de Hemelwaterverordening [pdf, 864.42 KB]