De Grondwatertrein is aangekomen: aanpassingen aan regelgeving voor bronbemalingen, grondwaterwinningen en drainages

Eind juni 2024 keurde de Vlaamse regering de zogenaamde Grondwatertrein goed. Een verzameling van nieuwe regels rond bronbemalingen, grondwaterwinning en drainages. Allemaal met als doel het beheer van het grondwater te verbeteren.

De Grondwatertrein heeft ook effect op een aantal bepalingen in het VLAREM, het VLAREL en het omgevingsvergunningsbesluit.

De regelgeving uit de grondwatertrein trad in voege op 6 oktober 2024 en wordt getrapt van toepassing. Zo zijn er zijn nog heel wat wijzigingen die pas later in 2025 door een Ministerieel besluit van kracht worden.

Wij geven je hierna graag een bondig overzicht.

Wat verandert er?

• Om de regelgeving te verduidelijken en specifieke voorwaarden voor het gebruik en de lozing vast te leggen, zijn er nieuwe definities voor soorten water (zoals bemalingswater).
  • Zo wordt bemalingswater wordt niet langer als bedrijfsafvalwater beschouwd. Dat biedt de mogelijkheid om specifieke milieuvoorwaarden toe te passen.
  • Ook zijn er aangepaste bepalingen voor bemalingen, drainages, geothermie, grondwaterwinningen en kunstmatige aanvulling van grondwater.
• De bemalingscascade zorgt ervoor dat opgepompt grondwater zoveel mogelijk ter plaatse blijft en het opgepompt volume beperkt blijft tot het strikt noodzakelijke.
  • Vanaf 1 juli 2026 moet je bij bemalingen automatisch gestuurde pompen gebruiken.
  • Per bemaling moet je minimaal één of meerdere peilputten plaatsen afhankelijk van de grootte van het bemalingsproject.
  • Het opgepompte water moet zoveel mogelijk terug in de grond, mits het natuurlijk voldoet aan milieukwaliteitsnormen.
• Daarnaast zijn er voorwaarden voor het lozen van bemalingswater. Als het kan, dan geniet lokaal gebruik van het water de voorkeur. Lukt dat niet, dan pas mag je het lozen in oppervlaktewater, de directe omgeving, de hemelwaterafvoer of de riolering.
• Drainages en geothermische installaties krijgen specifieke vergunningseisen.
  • Drainages moeten peilgestuurd zijn
  • Bij geothermie moet je o.a. een verplicht afgesloten leidingsysteem gebruiken en is er een limiet op de retourwatertemperatuur.
  • Nieuwe voorwaarde voor draineringen die ingedeeld zijn onder de VLAREM-rubriek 53.3: vanaf 1 juli 2025 mag je in bepaalde gebieden enkel nog peilgestuurde drainages aanleggen, zowel voor nieuwe als bestaande drainage waarvan de ondergrondse constructie volledig vernieuwd wordt. Controleer of dit voor jouw locatie van toepassing is op het DOV-loket over Peilgestuurde drainering
• Voor grondwaterwinningen:
  • Zijn debietmeters vanaf 1 juli 2025 verplicht
  • Gelden er regels voor peilputten en een beperking op huishoudelijk grondwaterverbruik.
  • Worden bestaande grondwaterwinningen elke 10 jaar gecontroleerd.
• Voor kunstmatige aanvulling van grondwater >30.000m³/jaar is een peilbuizennetwerk vereist. Regelmatige metingen zijn daarbij vereist. Het water voor de aanvulling moet voldoen aan kwaliteitsmilieueisen.

Wanneer treedt de regelgeving in voege?

Deze regelgeving treedt deels in werking op 6 oktober 2024 en zal daarna verder uitgerold worden.

• Er zijn immers aanpassingen aan de bestaande regelgeving die pas in werking kunnen gaan, na de aanpassing van het omgevingsloket. Die update van het omgevingsloket kwam op 8 april 2025 online.
• Er zijn een aantal overgangsbepalingen voorzien: bijvoorbeeld voor bestaande vergunningen, aktenames en exploitaties geldt een overgangsperiode om ze aan de nieuwe of aangepaste voorwaarden aan te passen.
• En er volgt ook nog een ministerieel besluit om de gebieden voor peilgestuurde drainage aan te duiden.

Impact wijzigingen op omgevingsloket bij de voorbereiding van projecten

Projecten volledig ingediend vóór 8/4/2025 werden ingediend met de formulieren van “versie 88”.

Projecten die ingediend worden vanaf 8/4/2025 maken gebruik van de nieuwe formulieren + rubrieken (“versie 91” verplicht)

Nieuwe projectinhoudversie toevoegen als de originele aanvraag in “versie 88” werd opgemaakt, blijft in “versie 88”.

Veranderingen aan reeds besliste projecten (nieuwe procedure) vanaf 8/4/2025 : nieuwe formulieren + rubrieken (“versie 91”)

Waar vind ik alle info terug?

• Wie alles graag in detail naleest, kan het integrale besluit en de bijhorende nota downloaden.
• Op de website van het Departement Omgeving vind je ook heel wat nuttige info.
• Een uitgebreide lijst van antwoorden op de meest gestelde vragen met betrekking tot deze regelgeving vind je hier terug.
• Buildwise heeft een nieuwe TV over tijdelijke bemalingen uitgebracht en heeft bijkomende informatie ter beschikking op Grondwaterbeheersing bij bouwprojecten
• Moet een drainage peilgestuurd zijn? Zoek het op via het DOV loket rubriek 53.3 - peilgestuurde drainage
• VMM heeft een FAQ grondwater